Asset Publisher Asset Publisher

Różnorodność biologiczna borów sosnowych

Siedliska borowe, porośnięte sosną zwyczajną stanowią ponad połowę powierzchni polskich lasów. Nie oznacza to jednak, że większość naszych lasów to ekosystemy mało zróżnicowane przyrodniczo.

Każdy drzewostan sosnowy ma bowiem swój niepowtarzalny charakter. Kształtują go warunki troficzne i wilgotnościowe podłoża na którym wzrasta, ale również sposób gospodarowania jego walorami.

Na siedliskach suchych i ubogich w składniki pokarmowe wykształcają się sosnowe bory chrobotkowe, które wyróżnia  warstwa runa bogata w gatunki porostów z rodziny chrobotkowatych (Cladoniacea). Na właściwie użytkowanym siedlisku plechy  chrobotka mogą w całości pokrywać powierzchnię boru, tworząc unikatowe krajobrazy. Zachowanie walorów tego siedliska wymaga podejmowania pracochłonnych działań polegających na prowadzeniu cięć prześwietlających w drzewostanie i uprzątaniu w całości powstałej biomasy drzewnej, w szczególności gałęzi zacieniających dno lasu.

Na podłożu mokrym, torfowym panują sosnowe bory bagienne, porośnięte bagnem zwyczajnym (Ledum palustre), borówką bagienną (Vaccinium uliginosum), żurawiną błotną (Oxycoccus palustris), wełnianką pochwowatą (Eriophorum vaginatum), oraz gatunkami z rodziny torfowców (Sphagnum). Są atrakcyjne szczególnie latem, gdy rozwijają się białe kwiatostany bagna zwyczajnego i kłosy wełnianki pochwowatej. Cenne stanowiska borów i lasów bagiennych są wyłączone z jakiejkolwiek formy użytkowania. Wchodzą w skład sieci ekosystemów referencyjnych.

Siedliska choć odmienne, sosną porośnięte. Ten kontrastowy przykład nie wyczerpuje jednak tematu różnorodności i bogactwa gatunkowego borów sosnowych.

Na terenie Nadleśnictwa Myszyniec występują też bory świeże, w podzespole sasankowym. Te na pierwszy rzut oka niepozorne bory sosnowe swój urok ujawniają wiosną, gdy do życia budzi się sasanka otwarta (Pulastilla patens). Jej purpurowe kwiaty niczym bukiety zdobią dno drzewostanów sosnowych. W lasach Nadleśnictwa Myszyniec zainwentaryzowano aż 53 stanowiska tej cennej rośliny. Ich zachowanie wymaga podejmowania szeregu działań ochronnych mających na celu utrzymanie korzystnych warunków siedliskowych do rozwoju sasanki otwartej. Do najważniejszych działań należą: cięcia prześwietlające w obrębie stanowiska chronionej rośliny, uprzątanie martwego drewna, usuwanie roślinności konkurencyjnej, oraz płatowe odsłanianie gleby stwarzające dogodne miejsca do kiełkowania lekkich nasion sasanki.

Na terenie Nadleśnictwa Myszyniec utworzono 3 obszary specjalnej ochrony siedlisk:

  • Bory Chrobotkowe Karaska PLH140047, których przedmiotem ochrony jest sosnowy bór chrobotkowy 91T0 (Cladonio – Pinetum i chrobotkowa postać Peucedano - Pinetum) oraz sasanka otwarta (Pulsatilla patens);
  • Bory bagienne i torfowiska Karaska PLH140046, w granicach którego zachowane jest jedno z największych torfowisk wysokich w Polsce oraz kompleks sosnowych borów bagiennych 91D0, siedliska priorytetowego w skali unii europejskiej;
  • Myszynieckie Bory Sasankowe PLH140049 ze stanowiskami sasanki otwartej (Pulsatilla patens)

Zachowanie tych kompleksów leśnych w tej różnorodnej formie jest efektem pracy wielu pokoleń leśników.